Sprawność manualna rąk
Ćwiczenia z zakresu sprawności manualnej dla dzieci 3,4-letnich w naszym przedszkolu prowadzą panie nauczycielki A. Gurniak i H. Pawlik.
SPRAWNOŚĆ MANUALNA
Sprawność manualna i grafomotoryczna jest to sprawność rąk w zakresie wykonywania takich czynności, jak: pisanie, rysowanie, wycinanie nożyczkami, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików.
Rozwój sprawności manualnej w okresie przedszkolnym jest niezmiernie ważny, gdyż wraz z rozpoczęciem nauki w szkole szczególnego znaczenia nabierają umiejętności manualne. Odpowiedni poziom sprawności manualnej w znacznym stopniu warunkuje powodzenie dziecka w szkole. Sprawności motoryczne są rodzajem bardzo precyzyjnej koordynacji, w której zasadniczą rolę odgrywają mięśnie krótkie. Sprawność dobrze wyuczona przekształca się w nawyk. Po osiągnięciu kontroli nad tzw. motoryką dużą małe dziecko jest gotowe do uczenia się sprawności. Każdą sprawność motoryczną trzeba opanowywać osobno, ponieważ różni się ona pod pewnymi względami od pozostałych sprawności. Trzymanie łyżeczki przy samodzielnym jedzeniu różni się od trzymania kredki przy malowaniu.
Zdaniem H. Natowskiej objawami zakłócenia motoryki manualnej są: opóźnienia w rozwoju praksji (umiejętności posługiwania się przedmiotami codziennego użytku, ubieranie się, zapinanie guzików, wiązanie sznurowadeł), trudności w posługiwaniu się nożyczkami, mała wyćwiczalność w zakresie ruchów drobnych (brak precyzji ruchów) związana z nadmiernym lub za małym napięciem mięśni oraz brakiem koordynacji ruchów palców, dłoni i przedramienia, zakłócenia koordynacji wzrokowo - ruchowej przy czynnościach wykonywanych pod kontrolą wzroku (niski poziom graficzny pisma – obniżona sprawność grafomotoryczna, wolne tempo pisania oraz trudności w innych zadaniach plastycznych), szybkość ruchów rąk niedostosowana do zadania, niechętne podejmowanie czynności manualnych. Dzieci z obniżoną sprawnością manualną szybko się męczą przy pracach graficznych i pisaniu. Zakłócenia te mogą występować na tle ogólnej niesprawności ruchowej lub są zaburzeniem izolowanym.
STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 3-LETNIEGO
nawleka korale na sznurek,
drze papier przeciwnym ruchem ręki,
bazgrze z własnej inicjatywy,
rysuje kreskę, szyny, krzyżyk,
rysuje zamknięte koło,
rysuje głowonogi,
buduje most z 3 klocków,
buduje wieżę z 4 i więcej klocków,
formuje wałek z plasteliny, placuszek, kulkę.
STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 4-LETNIEGO
rysuje tylko prawą ręką lub tylko lewą ręką,
podejmuje próby wypełniania konturów przedmiotów na dużych obrazkach,
drukuje kilka wielkich liter,
podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami,
rysuje prosty dom,
rysuje postać człowieka.
STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 5-LETNIEGO
Ogólna sprawność motoryczna
potrafi pobiec do góry po schodach nie trzymając się poręczy,
potrafi iść na plecach na odległości 3 m nie dotykając ani razu piętami podłogi,
potrafi skakać na jednej nodze prosto przed siebie na odległości 5m.
Sprawność manualna
potrafi wykonać pojedynczy węzełek wg pokazu i wzoru,
potrafi wyciąć figury płaskie /kwadrat, koło/ i wyciąć z materiału,
buduje samorzutnie złożone budowle z klocków.
Sprawność grafomotoryczna
potrafi odwzorować romb,
rysuje postać ludzką „an face” uwzględniając podstawowe elementy.
Bibliografia:
1.Gąsowska T., Pietrzak-Stępkowska Z., Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu, Warszawa 1988.
2.Hurlock E.B., Rozwój dziecka, Warszawa 1985
3.Natowska H., Opóźnienia i dysharmonie rozwoju dziecka, Warszawa 1980
4.Przetacznik-Gierowska M., Makiełło-Jarża G., Psychologia rozwojowa i wychowawcza wieku dziecięcego, warszawa 1985
Oto kilka propozycji dla rodziców do ćwiczeń z dzieckiem w domu:
Pomoce: kubeczek jednorazowy, klamerki do wieszania bielizny, ziarna fasoli, płaski talerzyk, mąka pszenna, sól kuchenna, tacka, 3 miseczki, ciepła woda, szklanka, miska
1. Prosimy, by dziecko “przypięło” klamerki do wieszania bielizny na brzegu kubeczka jednorazowego (na całym jego obwodzie), a następnie, by je “odpięło”.
2. Nasypujemy na tackę lub płaski talerz trochę mąki pszennej czy soli i prosimy dziecko, by palcem wskazującym ręki piszącej kreśliło wskazane przez rodzica figury geometryczne, cyfry czy litery.
3. Przekładamy z torebki na stół kilkanaście nasion fasoli i prosimy dziecko, by, posługując się klamerką do przypinania bielizny, przełożyło te nasiona na płaski talerzyk, a następnie, posługując się kciukiem i palcem wskazującym, przełożyło nasiona fasoli z talerzyka z powrotem do torebki.
4. Do jednej miseczki nasypujemy pół szklanki mąki pszennej, do drugiej miseczki – pół szklanki soli kuchennej, do trzeciej miseczki nalewamy pół szklanki ciepłej wody. Dziecko zanurza w każdej miseczce swoją dłoń i dzieli się z rodzicem odczuwanymi przez nie wrażeniami dotykowymi.
5. Do większej miski przekładamy składniki użyte w poprzednim zadaniu. Dziecko swoimi dłońmi wyrabia masę solną, z której następnie formuje różne kształty – kostki (sześciany), kule, walce, wężyki, a z nich ślimaczki, figury geometryczne itd.
6.Wyszukiwanie różnic na obrazkach. Dziecko otrzymuje z pozoru dwa identyczne obrazki. Zadaniem dziecka jest odszukanie różnic między obrazkami.
7.Zabawa pamięciowa ,,Brakujący obrazek”. Zadaniem dziecka jest wskazanie, który element puzzla pasuje do obrazka
8.Gimnastyka mózgu ,,Leniwe ósemki” Kreślenie płynnym ruchem „leniwych ósemek” (kciukiem najpierw jednej ręki, potem drugiej, obiema splecionymi rękami, w powietrzu, na kartce -mazakiem lub kredką). Ćwiczenie aktywizujące prawą i lewą półkulę mózgową
9. Zabawa manualna ,,Dorysuj”. Zadaniem dziecka jest dorysowanie kotkowi oczu, buzi, nosa i wąsów i pokolorowanie obrazka.
10.Zabawa ,,Dorysuj brakujące elementy”. Zadaniem dziecka jest narysować po śladzie statek i dorysować brakujące elementy
MIŁEJ ZABAWY
Sprawność manualna i grafomotoryczna jest to sprawność rąk w zakresie wykonywania takich czynności, jak: pisanie, rysowanie, wycinanie nożyczkami, wiązanie sznurowadeł, zapinanie guzików.
Rozwój sprawności manualnej w okresie przedszkolnym jest niezmiernie ważny,
STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 3-LETNIEGO
nawleka korale na sznurek,
drze papier przeciwnym ruchem ręki,
bazgrze z własnej inicjatywy,
rysuje kreskę, szyny, krzyżyk,
rysuje zamknięte koło,
rysuje głowonogi,
buduje most z 3 klocków,
buduje wieżę z 4 i więcej klocków,
formuje wałek z plasteliny, placuszek, kulkę.
STANDARDY ROZWOJU SPRAWNOŚCI MANUALNEJ DZIECKA 4-LETNIEGO
rysuje tylko prawą ręką lub tylko lewą ręką,
podejmuje próby wypełniania konturów przedmiotów na dużych obrazkach,
drukuje kilka wielkich liter,
podejmuje próby cięcia papieru nożyczkami,
rysuje prosty dom,
rysuje postać człowieka.
• Układanie z klocków czy koralików różnych przedmiotów np. mebli, samochodów, drzew, figur geometrycznych.
• Układanie z tasiemki czy sznurka różnych figur geometrycznych.
• Ugniatanie kul z bibuły, waty, papieru, plasteliny, gazet.
• Ugniatanie plasteliny i zapełnianie nią różnych powierzchni np. koła, trójkąta, kwadratu.
• Ugniatanie kulek z bibuły, waty czy papieru a następnie wylepianie kulkami różnych powierzchni (prostokąt, koło, kwadrat itp.).
• Wałkowanie cienkich wałeczków z plasteliny czy modeliny i obwodzenie nimi narysowanych przedmiotów i figur. • Wyklejanie z plasteliny czy też modeliny narysowanej postaci ludzkiej (głowa, tułów, ręce, nogi).
• Lepienie z plasteliny czy modeliny różnych zwierząt (np. psa, kota, jeża) ze szczególnym zwróceniem uwagi na części składowe (głowa, szyja, tułów, łapy).
• Układanie na kartkach papieru z różnych materiałów i elementów kompozycji np. z liści, z owoców, z kory, z wełny, ze szmatek itp.
• Zabawy w rzucaniu do celu piłek różnej wielkości, obręczy, woreczków.
• Stukanie czubkami palców naśladując grę na pianinie, padanie deszczu.
• Cięcie papieru wzdłuż linii prostej narysowanej grubym pisakiem.
• Cięcie papieru wzdłuż narysowanej grubym pisakiem linii falistych, łamanych, kolistych.
• Rysowanie dowolnych wzorów palcem i dłonią na tackach z rozsypaną kaszą drobno i gruboziarnistą.
• Nawlekanie koralików czy guzików na sznurek lub żyłkę.
• Przewlekanie sznureczków przez otwory (tzw. wyszywanki bez igły).
• Wycinanie nożyczkami różnych obrazków z gazet i czasopism oraz naklejanie ich na papier.
• Wycinanie nożyczkami po narysowanych liniach (prostych, kolistych, łamanych).
• Zapinanie i odpinanie guzików i zamków błyskawicznych przy ubraniach.
• Łączenie kropel lub kresek tworzących najpierw proste, a później coraz bardziej skomplikowane wzory.
• Uzupełnianie niedokończonych rysunków poprzez dorysowanie np. okna, drzwi lub komina w domu, listków na kwiatku, kropek na biedronce.
• Kolorowanie różnych książeczek ze zwracaniem uwagi na dokładność przy wykonywaniu zadania (nie wychodzenie poza linię rysunku).
• Rysowanie szlaczków i wzorów z elementów liter.
• Obrysowywanie szablonów różnych figur geometrycznych i kolorowanie ich. Szablony można wykonać z grubszego kartonu lub brystolu.
• Kopiowanie przez kalkę techniczną różnych konturów i kształtów.
Należy pamiętać:
- Czas trwania zajęć powinien być dostosowany do wieku i możliwości dziecka.
- Kredki i ołówki powinny być miękkie.
- Można pomagać dziecku poprzez delikatne prowadzenie jego ręki.
- Gdy dziecko ma trudności z wykonaniem zadania, należy wskazać dalszy kierunek pracy.
- Należy pozytywnie mobilizować dziecko do samodzielnej pracy poprzez pochwały i zachęty.
- Każdorazowo nagradzać pochwałami wysiłki dziecka włożone w wykonanie zadania.
- Pamiętać należy o tym, że proponowane ćwiczenia mają być dla dziecka radosną zabawą, a nie przykrym obowiązkiem.
Literatura:
T. Gąsowska, Z. Pietrzak – Stępkowska, Praca wyrównawcza z dziećmi mającymi trudności w czytaniu i pisaniu
E. Waszkiewicz, Zestaw ćwiczeń do zajęć korekcyjno – kompensacyjnych dla dzieci przedszkolnych.